Andere Blogs

Alphen aan den Rijn -

Halsstarrig niet het juiste woord. Hangen wel. Het heeft er vooral mee te maken dat de mens zo moeilijk verandert. Wie is opgegroeid in de tijd van de Beatles en de Stones gaat zelfs op zijn zeventigste nog naar Pinkpop als daar De Stones optreden. Sommigen dan. Velen zijn wel meegegaan met hun tijd en luisteren dagelijks naar Q-music. Anderen hebben hun muzieksmaak ontwikkeld en zijn steeds klassieker gaan luisteren. En een niet gering aantal is juist teruggegaan naar de tijd van hun (groot)ouders. Jazz!

Is dat erg? Nee natuurlijk niet! Waarom begin je er dan over? Omdat het de inleiding is tot iets dat wel erg is. Namelijk dat veel mensen zich niet ontwikkelen en/of meegroeien met hun tijd. Dat is hen niet aan te rekenen. Dat is de natuur. Darwin heeft in de 19e eeuw overtuigend aangetoond dat wie zich aanpast aan zijn veranderende milieu de meeste kans heeft te 'overleven'.  Als individu, maar vooral als genendonor. Met als gevolg dat levensvormen mee veranderen met het milieu waarin ze moeten leven. Niet uit keuze, maar gewoon omdat wie niet mee verandert uitsterft.

In onze tijd verandert onze gecultiveerde omgeving veel sneller dan de snelheid waarop Darwin doelde in zijn The Origin Of Species By Means Of Natural Selection. De veranderingen in onze leefwereld nemen geen duizenden jaren in beslag, maar weken of hooguit jaren. Als zoogdier mens zijn we natuurlijk kansloos op die tijdschaal. Maar als cognitief mens kunnen we dat best aan. Het is immers onze eigen cognitieve wereld die we zelf zo snel laten veranderen.

O ja? We hadden Frans de Waal en Dick Swaab ervoor nodig om in brede(re) kring te kunnen aanvaarden dat we nog steeds zoogdier zijn met slechts een dun cognitief laagje façade, door Swaab geringschattend kwebbeldoos genoemd. Hij heeft aangetoond dat onze zoogdier-hersenen eerst 'beslissen' en dat daarna pas onze neocortex in actie komt. We nemen onze beslissingen als zoogdier. We verklaren als cognitief mens achteraf.

Wie met deze wetenschap in het achterhoofd naar de wereld om zich heen kijkt herkent het principe overal. De Jehovagetuige die niet vatbaar is voor andermans rede. Nee natuurlijk hebben argumenten (neocortex, kwebbeldoos) geen zin. Het geloof (zoogdier, emotie) laat zich niet zo gemakkelijk dwingen, want gaat (letterlijk) vóór.  Daarom zijn fobiën en nare gewoonten als roken zo moeilijk af te leren. Angsten en emoties laten zich door de kwebbeldoos misschien wel verklaren maar niet zomaar opzijzetten.

Als het ons in sommige situaties opvalt hoe weinig argumenten en logica ertoe doen noemen we dat populisme en onderbuikgevoel. Kijk in dat verband naar Gekke Geert uit Venlo. De arme jongen is bang van vreemdelingen, van Europa, van de Euro, van Den Haag, van linkse hobby's, van Pechtold, van kwajongens met grootouders uit  Marokko, van bijna alles. En dus moet bijna alles worden verboden en weggemaakt. Nee, daar helpt geen argumentatie. Dat is zoogdierenangst waar geen neocortex tegenop kan.

Je kan het hem niet kwalijk nemen. Het is nu eenmaal zijn zoogdier-mens-zijn. En datzelfde geldt voor andere overtuigingen. De 'politicus' die niets van economie begrijpt maar gelooft dat hij er alles van weet. Argumenten werken niet. De bestuurder die gelooft dat zijn woningcorporatie door renteswaps rijk wordt. Argumenten komen niet door. De blogger die de wekelijks de grofste misvattingen poneert. Spreek niet tegen. De nieuwe werkgeversvoorzitter die meent dat welvaart bestaat uit geldverdienen voor en door ondernemers. Cognitie werkt niet.

Misschien wordt het tijd dat wij mensen wat meer leren twijfelen. Over onze eigen zekerheden. Want niets is zeker en zeker dat niet.