Andere Blogs

Alphen aan den Rijn -

Als onderzoekers verzamelden we informatie over de gemeente; met interviews, uit statistieken, via enquêtes. Het was dus nodig dat we Utrechtse burgers op de juiste manier benaderen. Daarvoor deelden we ze op in groepen, bijvoorbeeld naar leeftijd, opleiding, wijk en achtergrond. En als er onderzoek gedaan werd, was ik ervoor verantwoordelijk om vragen van burgers over onderzoek goed te beantwoorden.

En dat was interessant. Stuurden we een enquête op over veiligheid in de buurt, dan kreeg ik ook vragen over hoe bewoners een vuilcontainer konden bestellen. Organiseerden we een groepsgesprek over ervaringen met de Wet Maatschappelijke Ontwikkeling, dan gingen de eerste minuten ook over de verbouwing van het stationsgebied. Evalueerden we een project voor kinderinspraak, dan kregen we ook klachten over wachtlijsten bij middelbare scholen. Doordat ik vragen per mail binnen kreeg, werd ik gedwongen om het perspectief van die burgers in te nemen. Waar wij voor onze eigen handigheid burgers in hokjes plaatsen, deden zij bij ons het omgekeerde: een onderzoek van de gemeente vertegenwoordigde de hele gemeente.

De vragen, en met name het moeten beantwoorden ervan zorgden voor wrevel met de hokjes die we hanteerden. Het contact via de Helpdesk dwong mij om me te verplaatsen in de mailers, bellers, inwoners van de stad. Daarom ook de mantra’s van participatie-adviseurs om ‘naar buiten’ te gaan, praat met burgers, in plaats van over ze. Dan brokkelen de hokjes snel af.

Goed, die rijtjes kennen we ondertussen. Maar waarom is het dan toch zo moeilijk om ze toe te passen? Dat heeft te maken met wat antropologen ‘othering’ noemen. Door het over ‘de burgers’ te hebben, plaatsen we ze buiten onze eigen groep, als ware ze buitenstaanders. Dat levert een overzichtelijke, handzame wereld op, verdeeld in hokjes waar we onze plannen op los kunnen laten. Op zich niks mis mee, een praktische oplossing voor het probleem dat je niet iedereen persoonlijk en in al zijn facetten kunt leren kennen.

Het wordt echter een probleem als die hokjes andere dingen in de hand werken, bijvoorbeeld ongelijkheid, terwijl je het tegenovergestelde wil. In gesprek met een raadslid kwamen we erop dat burgers van oorsprong mensen binnen een bepaalde polis zijn die worden bestuurd. En in ruil voor dat bestuur hebben ze bepaalde rechten. Je hebt dus bestuurders en bestuurden, een ongelijke positie. Terwijl gemeentes juist ‘samen met burgers’ willen werken, op relatief gelijke voet. Het woord ‘burger’ werkt echter ongelijkheid in de hand. Dat raadslid stelde daarom voor om het voortaan over inwoners te hebben. Gewoon mensen die in een bepaald gebied wonen, ongeacht rang of stand.
Dan zien we meteen dat we daar zelf ook bij horen.