Albaniana was een fort (CASTELLUM) om de Noordgrens (LIMES) van het toenmalige Romeinse keizerrijk te bewaken. De huidige Oude Rijn, was 2.000 jaar geleden een brede rivier.

Albaniana staat op de Peutinger kaart en wordt ook genoemd in de reisverslagen van Antoninus uit de derde eeuw na Christus. De Romeinen waren hier actief tussen 40 en +/- 270  na Christus. 

Het castellum was aanvankelijk een geïsoleerde buitenpost: de dichtstbijzijnde andere forten waren in Valkenburg (Katwijk) en bij Utrecht.Het castellum bestond uit aarden wal versterkt met palenwanden en hoektorens. Er omheen lag een gracht. De omvang was 80 x 120 meter.

Tijdens de Bataafse Opstand werd Albaniana verwoest door de Cananefaten en de Friezen. Nadat de opstand was neergeslagen werd het fort herbouwd. Rond het jaar 100 werd een kade aangelegd bij de Rijn. In Alphen zijn ook stempels van de Romeinse vloot gevonden. Rond 160 werd de palenwand vervangen door een stenen muur. Tijdens een latere renovatie werd op de poort een inscriptie ter ere van keizer Septimius Severus aangebracht.

Opgravingen

Voordat de bouw van het Rijnplein en omgeving in 2001 werd gestart, zijn uitgebreide opgravingen gedaan. Resten van het fort, het naastgelegen dorpje, de toegangspoort en een grafveld werden ontdekt.Resten van twee (vermoedelijk) opslagloodsen werden gevonden naast soldatenbarakken, met houten vloeren en tal van voorwerpen en meer dan 700 munten.

In het centrum van Alphen liggen straattegels, die de loop van de Romeinse grensweg, de Limes, aangeven.

Overigens werd in beschrijvingen van Alphen van honderden jaren geleden al aangegeven, dat er eerder Romeinse vondsten in Alphen waren gedaan, zoals een waterput en een kelder, met daarin ondermeer Romeinse schoenen. Ook werd er toen een grote verzameling zilveren munten gevonden.

Op de Peutingerkaart, een Middeleeuwse replica van een oude Romeinse kaart, wordt Albiana vermeld.  

Overigens in de 18e eeuw in geschiedenisboeken over Alphen al gesproken over Romeinse vondsten in het centrum. Zo zou een compleet intact zijnde kelder zijn gevonden. Toen eind jaren vijftig van de 20e eeuw het centrum van Alphen ook werd vernieuwd, is met deze informatie niets gedaan. 

Gerelateerde afbeeldingen:

Bekijk alles van Romeins castellum Albaniana