Blogs over Alphen

Alphen aan den Rijn -

Ik weet niet hoe het U vergaat, maar ik heb al jaren moeite met die 'Bevrijdingsdag'. Misschien omdat ik vlak na de oorlog, als 'babyboomer', tot de minderheid behoorde 'die het allemaal niet had meegemaakt'. Ondanks dat ons huis een plek voor onderduikers herbergde (zit er volgens mij nog altijd!) was 'de bevrijding' iets voor hen, niet voor mijzelf. Maar het was natuurlijk wel altijd heel spannend, met al die verhalen eromheen die met het jaar mooier en spannender werden.
Het begon natuurlijk al met de dag zelf. Eerst de 'aubade' voor het gemeentehuis, waar we de burgemeester toezongen alsof hij de koningin zelf was. Dan de optocht bekijken, met al die wagens die 'de oorlog' moesten voorstellen en die een logisch verband moesten hebben met wat je allemaal van je ouders, je grootouders en je meesters had gehoord. Tja, wat wil je, zelfs op de HBS las leraar Lammertsma voor uit 'Snuf de hond', terwijl zijn collega Algra een authentieke verzetsheld was. Nee, het belang van de oorlog, der rol van het verzet en natuurlijk de Jodenvervolging zijn mij, en mijn hele generatie, met de paplepel ingegeven.

Maar ja, vele tientallen boeken over dit onderwerp, fictie én non-fictie, verder, is mijn jeugdige idee van een duidelijke streep tussen 'goed' en 'kwaad' nogal vervaagd. Natuurlijk was en blijft er een kolossaal verschil tussen ideologieën, en natuurlijk was de 'Endlösung' een pikzwart idee uit één kamp. Maar Stalin had al voor de oorlog bewezen helemaal geen rassenhaat nodig te hebben om miljoenen landgenoten over de kling te jagen, hij, en zijn kliek, was verantwoordelijk voor de schande van 'Katyn', en, het uitmoorden van Warschau door de Duitsers is bewust toegelaten. Ook de andere geallieerden lieten zich niet altijd onbetuigd. Ze waren beslist niet zo 'wit' als mij in mijn jeugd werd verteld. De luchtaanval op Dresden en het nodeloze opofferen van Amerikaanse regimenten in het Hürtgenwald zijn maar voorbeelden van hoe in elk kamp van oorlogvoerende landen dingen gebeuren die je eigenlijk niet voor mogelijk zou houden. Het veelgeroemde 'Market-Garden' was een militaire blunder van het grootste formaat die gemakkelijk tot een catastrofe voor álle betrokken militairen had kunnen leiden en ook dát werd ons vroeger NIET verteld. En dat we in 'Indië' nooit aan een oorlog hadden moeten beginnen is iets dat mij, en mijn hele generatie, pas tientallen jaren later duidelijk werd.

Kortom, ik ben zelf niet bevrijd, en ook aan de daden van de 'bevrijders' kleven smetten die je niet zomaar even kunt wegwassen. En natuurlijk leveren gevechten altijd veel slachtoffers op, 'eigen troepen', 'de vijand' en 'burgers', die daar, uitzonderingen daargelaten, nooit voor gekozen hadden, als hen de keus was gelaten. Daarom ook is het jammer dat een gedicht dat hierover door een jongere is geschreven, op de nationale herdenking niet verteld mocht worden. Herdenken is voor veel mensen een kokervisie geworden. Ik heb er best begrip voor, maar de generatie 'die het niet meemaakte' is intussen zelf al oud, toch? Intussen zijn er nog vele andere oorlogen gevoerd, die soms wel, soms niet 'oorlog' mochten heten, maar waarbij toch, ook Nederlandse, slachtoffers te betreuren vielen.
Daarom vind ik het wel mooi dat we in Alphen aan den Rijn drie groepen slachtoffers apart gedenken, Indiëgangers, Joden én verzetsmensen. Ieder zo op hun eigen plaats. Maar zelf was ik er weer niet bij, zoals ik er ook in Groningen niet bij was, of in mijn geboorteplaats Koudum. Te veel afstand, vrees ik. Al ben ik wel een aantal malen bij de indrukwekkende plechtigheid op de Grebbeberg geweest, en daar zelfs, namens de vereniging 'Ons Leger', bloemen gelegd. Waarom niet in Alphen? Een mens zit toch vreemd in elkaar. In ieder geval heb ik het nu wel meegemaakt via de rechtstreekse uitzending door mijn 'eigen club' Alphen Stad FM/TV. Misschien volgend jaar toch?

Tja, de volgende dag, de 5e mei heb ik vooral besteed aan een bezoek aan het Archeon met mijn 9-jarige kleindochter Moycha. Het bevrijdingsgevoel kwam echter pas tijdens het 'Bevrijdingsconcert' dat door de orgelcommissie van de Adventskerk was georganiseerd. Wat kun je ook anders als vooraf het Wilhelmus wordt gezongen en na afloop alle aanwezigen het bekende 'We'll meet again', dé schlager uit de oorlogsjaren, zongen. Met de uitvoering van Joodse en Jiddische liederen door Klezmerband NIGUN en een paar virtuoze uitvoeringen door 'huisorganist' Simon Stelling (Festival Toccata, Largo uit 'From the New World' en een eigen arrangement van 'Rhapsody in Blue') werd het in ieder geval voor mij, misschien een beetje laat, tóch nog Bevrijdingsdag.