Blogs over Alphen

Alphen aan den Rijn -

Nu was ik in de veronderstelling dat dit, vanwege het principe van Peter, algemeen bekend was onder de weldoorleefde medemens. Dus dat die middelmatigheid geen verdere uitleg behoeft. Maar enig rondvragen in de omgeving leert al snel dat één van de belangrijkste basisprincipes voor de staat van onze beschaving bepaald geen gemeengoed is. Op veler verzoek daarom een korte inleiding.

Het Peter Principle (1969) luidt ongeveer: "In een hiërarchische organisatie, waar promotie plaatsvindt op basis van goed functioneren, stroomt een ieder door tot zijn persoonlijke niveau van incompetentie." In Jip- en Janneketaal: als je promotie afhangt van je prestaties, promoveer je net zolang tot je blijft steken op het niveau dat je NIET beheerst.

In het bedrijfsleven, en gek genoeg vooral de overheid, is men allang naar het Peter Principle gaan handelen. De beste verkoper wordt niet meer vanzelfsprekend verkoopleider. En de ambtenaar wordt allang niet meer vanzelfsprekend afdelingshoofd. Echter, juist de opleidingsperiode is bij uitstek een hiërarchische omgeving waar promotie plaatsvindt op basis van eerdere prestatie. Ook al heeft men het tegenwoordig over 'competentiegericht' onderwijs, de doorstroming is afhankelijk van het reeds bereikte.

Mensen zijn er van alle kwaliteiten. En de 'norm' in de samenleving is dat je 'alles' uit iemands mogelijkheden 'moet' halen. U weet nog wel, de Mammoetwet (1963/1968) waardoor de leerling niet langer geschoold moest worden maar zich moest 'ontplooien'. Het gevolg is dat elk kind op dient te klimmen totdat het voor haar hoogst haalbare niveau bereikt is. Herkent u de werking van het Peter Principle al?

Op school wordt door lerarenkorps, remedial teachers, bijlesstudenten, ouders en niet te vergeten de leerling zelf, alles uit de kast gehaald om de leerling de examens (nipt) te laten halen. Want dan en alleen dan kan de leerling verder. Op de tenen naar het volgende niveau. En zo mogelijk dan nog eens en zo mogelijk dan weer. Uiteindelijk lukt het echt niet verder meer. De leerling blijft steken op het niveau dat hem eigenlijk te hoog is, maar waar hij dankzij de enorme inspanning op één niveau lager zich toch nog net toegang heeft verschaft. De leerling studeert af op het niveau dat  onder normale omstandigheden te hoog is. Dat hij alleen met schier bovenmenselijke inspanning éénmalig nog net aan kon waarmaken. Niet allemaal natuurlijk, er zijn er zat die wél competent zijn.

Maar het gevolg is dat de gemiddelde afgestudeerde helemaal niet de kwaliteit heeft die je op dat niveau zou moeten verwachten. In het algemeen is het (gedeeltelijke) incompetentie wat de klok slaat. Dus zijn de zogenoemde professionals op het niveau waarop ze geacht worden te presteren hele middelmatige figuren. Anders gezegd, je mag er niet op vertrouwen dat een willekeurige professional daadwerkelijk competent is. En heeft Machiel natuurlijk helemaal gelijk.